I INLEIDING
Voor u ligt het jaarplan 2020 van het Openbaar Ministerie van Aruba. Het streven was om het jaarplan in het eerste kwartaal van 2020 uit te brengen. Als gevolg van de uitbraak van COVID-19 is dit helaas niet gelukt en heeft het Openbaar Ministerie andere prioriteiten moeten stellen. Met het oog hierop geeft dit jaarplan u een omschrijving van de voorgenomen activiteiten die het Openbaar Ministerie in de tweede helft van 2020 samen met zijn ketenpartners wil uitvoeren binnen een aantal geprioriteerde thema’s. Het kader hiervoor is de Strategische visie 2018 – 2022.
De kernambitie van het Openbaar Ministerie is het leveren van een effectieve bijdrage aan het vergroten van de maatschappelijke veiligheid. Het jaarplan bevat daarom een aantal strategische en operationele doelstellingen die wij in 2020 willen behalen. Die doelstellingen willen wij gaan behalen langs de lijnen professionaliteit en duurzaamheid.
Professioneel zal inhouden dat het Openbaar Ministerie niet enkel de strafzaken doet die de politie aanlevert, maar tevens samen met onze (justitiële) ketenpartners optrekt om antwoorden te vinden op maatschappelijke veiligheidsvraagstukken. Om die reden zal er nadrukkelijk geïnvesteerd worden op thema’s zoals mensenhandel en mensensmokkel, relationeel geweld en forensische zorg. Thema’s die gemeen hebben dat de samenwerking niet enkel intensiever zal zijn maar die ook vragen om verdergaande versteviging en verankering van die samenwerking met partners.
Duurzaamheid vraagt van het Openbaar Ministerie dat het maatschappelijk vertrouwen behouden en vergroot moet worden. Zo zal de basis verder op orde gebracht moeten worden om de kwaliteit in alle soorten (straf)zaken te kunnen blijven leveren. Kwaliteit die slachtoffers, justitiabelen en meer in het algemeen, de maatschappij, van ons mogen verwachten, of het nu om de magistratelijkheid, selectiviteit of om de doorlooptijd gaat. Dit jaarplan bevat veel ambitie op kwaliteit van processen, kwaliteit van dienstverlening en kwaliteit van samenwerking op vele terreinen, om de productiviteit en effectiviteit van ons handelen te verhogen.
II BELEID & STRATEGIE
In dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen van het inhoudelijk beleid en de strategie van het
Openbaar Ministerie voor 2020 beschreven. De afdeling Beleid en Strategie van het Openbaar Ministerie bereidt deze steeds ambtelijk voor en begeleidt de algemene ontwikkelingen op deze terreinen voor het Openbaar Ministerie.
Steviger inzetten op samenwerking
Corruptie, (zware) ondermijning, atraco’s en mensenhandel en mensensmokkel zetten de veiligheid onder druk. Om deze en andere veiligheidsdreigingen het hoofd te kunnen bieden, blijft de samenwerking en verbinding met alle veiligheidspartners, zowel lokaal, interregionaal als internationaal, van cruciaal belang.
Het Openbaar Ministerie staat bij de uitvoering van zijn taken niet alleen. Strafrechtshandhaving vindt steeds plaats in nauwe samenwerking met het Korps Politie
Aruba (KPA), het Recherche Samenwerkingsteam (RST), de Stichting Reclassering en Jeugdbescherming Aruba (hierna: Reclassering), het Korrektie Instituut Aruba (KIA), Douane, Kustwacht, het Fiscale Inlichtingen- en opsporingsteam (Fiot) en andere diensten. Er zijn aldus volop samenwerkingsverbanden gaande om de veiligheid te vergroten.
De aanpak laat hierbij duidelijk zien dat nauwe samenwerking en een actieve betrokkenheid van veel partijen tot concrete resultaten leidt. Belangrijke voorwaarden voor een effectieve samenwerking zijn echter, naast de eigen taakstelling en eigen regie, het samen keuzes maken en prioriteiten bepalen. Dit dient te gebeuren aan de hand van een informatiegestuurd proces. Met betrekking tot de informatiedeling valt zeker nog winst te behalen. Het Fusion Center kan hierin een belangrijke rol spelen. Eind 2019 heeft het Fusion Center een hernieuwde impuls gekregen, hetgeen ertoe moet leiden dat er producten en diensten worden geleverd ter ondersteuning aan de publiekrechtelijke taakuitoefening van alle betrokken instanties. Voor 2020 geldt dat het Fusion Center de ambitie heeft om de informatiepositie verder te versterken.
Het Openbaar Ministerie zal in 2020 nadrukkelijk inzetten op een duurzame verbetering van de samenwerking en informatiedeling met alle veiligheidspartners ten behoeve van een effectieve bestrijding van de criminaliteit op Aruba.
Herzien Wetboek van Strafvordering
Een gemoderniseerd Wetboek van Strafvordering zal mogelijkerwijs in 2020 in werking treden. Het Openbaar Ministerie zal moeten anticiperen op deze nieuwe wetgeving gelet op het feit dat de inwerkingtreding gevolgen zal hebben voor de uitvoeringspraktijk. Onder leiding van het Openbaar Ministerie zal er een werkgroep worden ingesteld om de invoering van het Wetboek van Strafvordering te begeleiden.
Evaluatie (C)FATF
In 2020 wordt Aruba opnieuw door de (C)FATF geëvalueerd. Het Openbaar Ministerie zal in het kader van die evaluatie worden geëxamineerd op de vraag hoe effectief Aruba is bij de bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering. Daarbij zal onder meer onderzocht worden in hoeveel gevallen doormeldingen van het Meldpunt aanleiding hebben gegeven tot of zijn gebruikt bij strafrechtelijke opsporingsonderzoeken en bij de vervolging van strafbare feiten, in hoeveel gevallen personen op grond van de Landsverordening voorkoming en bestrijding witwassen en terrorismefinanciering zijn vervolgd en veroordeeld, alsmede in hoeveel gevallen tot de ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel is overgegaan. Dit vraagt om een gedegen registratiesysteem. In 2020 zal het Openbaar Ministerie de mogelijkheden onderzoeken om te investeren in een nieuw registratiesysteem teneinde de kwaliteit en betrouwbaarheid van de statistieken te kunnen blijven waarborgen.
Integraal Afpakteam Aruba
Het jaar 2019 stond in het teken van doorontwikkeling en transformatie van het Afpakteam op organisatorisch, zakelijk en personeelsvlak. Het Afpakteam is verhuisd naar een nieuwe locatie, namelijk het gebouw van het Openbaar Ministerie. Daarnaast is de formatie en bezetting van het Afpakteam uitgebreid. Het Afpakteam is verrijkt met een nieuwe fulltime coördinator afkomstig van het KPA. En het Afpakteam heeft een dedicated medewerker van de KMar mogen verwelkomen. Deze ontwikkelingen hebben in positieve zin bijgedragen aan het verbeteren van de integrale samenwerking. Niet alleen binnen het Afpakteam, maar ook in bredere zin; de opsporingsdiensten weten elkaar beter en sneller te vinden. Voor 2020 ligt de focus op het doorontwikkelen van deze integrale samenwerking. Een nieuwe afpakofficier die medio 2020 naar Aruba zal komen, zal deze doorontwikkeling gaan begeleiden.
In 2019 hebben beslag en executie bijzondere aandacht gekregen, hetgeen heeft geresulteerd in de eerste veilingen van woningen. Dit heeft tot nog toe 1 miljoen florin opgeleverd. En dat bedrag zal naar verwachting stijgen, omdat er nog meer onroerende en roerende zaken geveild zullen worden. De inschatting is dat het Afpakteam ook in 2020 aanzienlijk en waardevol beslag zal kunnen leggen en uitwinnen gelet op enkele rechtshulpverzoeken en eigen onderzoeken. Hiermee wil het Openbaar Ministerie een duidelijk signaal afgeven dat misdaad niet loont.
Justitieel Vierpartijen Overleg
In het halfjaarlijkse Justitieel Vierpartijen Overleg (JVO) treffen de vier ministers van Justitie binnen het Koninkrijk elkaar met als doel te komen tot een effectieve gezamenlijke aanpak van justitiële aangelegenheden. Een aantal onderwerpen hebben de aandacht van het Openbaar Ministerie, omdat zij bepalend zijn voor de koers van het beleid van het Openbaar Ministerie.
Grensveiligheid
Tijdens het JVO in januari 2019 hebben de ministers van Justitie ingestemd met de zogenaamde ‘baselines’ als minimumnormen voor de zee- en luchtgrenzen in het Caribisch deel van het Koninkrijk. In de aanloop naar het JVO van juli 2019 is op 3 mei 2019 een implementatieteam gestart met het opstellen van een plan voor de realisatie van de minimumnormen conform de nota “Baseline grensveiligheid”. Voor het JVO van januari 2020 heeft het implementatieteam de uitwerking van drie van de geprioriteerde verbetervoorstellen gepresenteerd, te weten 1) goederenscanners, 2) veiligheidsscreening/veiligheidsonderzoek en 3) controle grenspersoneel. Deze verbetervoorstellen zullen de komende tijd door het implementatieteam nader worden uitgewerkt. Hoewel de rol van het Openbaar Ministerie summier is, zullen de werkzaamheden van het implementatieteam door het Openbaar Ministerie met belangstelling gevolgd worden.
Professionalisering OM
Op 10 juli 2019 is het JVO akkoord gegaan met het voorstel tot professionalisering van het (Caribische) Openbaar Ministerie. Uit dit akkoord zijn een aantal deelbesluiten voortgevloeid, waaronder het inrichten van een werkgroep met vertegenwoordigers van elk land op departementaal niveau. Het is de bedoeling dat Aruba in de loop van 2020 aansluit bij de werkgroep. De werkgroep heeft zichzelf ten doel gesteld om tijdens het volgende JVO (zomer 2020) de aanbevelingen te presenteren. Het Openbaar Ministerie Aruba zal de voortgang blijven monitoren.
RST
Tijdens het JVO in juli 2019 is het protocol inzake de gespecialiseerde recherchesamenwerking aanvaard. Het protocol beoogt voorzieningen te treffen voor het beheer van het Recherchesamenwerkingsteam (RST) en de wijze van samenwerking tussen het RST en de politiekorpsen in de landen. Conform het protocol bestaat het RST uit decentrale teams (bij de korpsen) en twee centraal gehuisveste teams, team 1 en team 2.
De centrale en decentrale teams van het RST zullen nu in en vanaf 2020 verder moeten doorontwikkelen. Daaraan wordt inmiddels op meerdere fronten door het RST in nauw overleg met de ketenpartners gewerkt. Het Openbaar Ministerie zal hiervoor in 2020 mede zijn verantwoordelijkheid nemen. De nadruk zal daarbij worden gelegd op de absolute noodzaak en voordelen van die verdere doorontwikkeling.
Mensenhandel en mensensmokkel
De bestrijding van mensenhandel en mensensmokkel blijft een belangrijke prioriteit van het Openbaar Ministerie. Dit criminaliteitsprobleem hangt nauw samen met de influx van illegalen op Aruba en vereist een multidisciplinaire aanpak. Het Openbaar Ministerie zal blijven deelnemen aan de ‘Taskforce mensenhandel en mensensmokkel’ die als hoofddoel heeft om tot een gedegen integrale aanpak te komen, waarbij niet alleen aan het justitiële, strafrechtelijke aspect aandacht wordt besteed, maar ook andere disciplines hun rol en verantwoordelijkheid in de bestrijding van mensenhandel en mensensmokkel nemen.
Het Openbaar Ministerie heeft reeds in 2019 aandacht gevraagd voor het vergroten van de capaciteit bij de Unit Mensenhandel en Mensensmokkel (UMM). In 2020 zal het Openbaar Ministerie zich daarvoor blijven inzetten.
Forensische zorg
Op 27 juni 2019 heeft de minister van Justitie, Veiligheid en Integratie conform het JVObesluit van 23 januari 2019 twee coördinatoren forensische zorg aangesteld, te weten de manager van het Veiligheidshuis en een beleidsmedewerker van het Openbaar Ministerie.
In de tweede helft van 2019 lag de focus van de forensische zorg coördinatoren op het verbeteren van de zorg voor psychisch gestoorde gedetineerden in het KIA. Meerdere bijeenkomsten met medewerkers van het KIA en Respaldo hebben geleid tot een concreet samenwerkingsvoorstel. Kort samengevat houdt het samenwerkingsvoorstel in dat het KIA en Respaldo een samenwerkingsverband nastreven waarbij er voor een groep gedetineerden in het KIA een goed en passend aanbod van forensische psychiatrische zorg zal worden geboden. Het samenwerkingsvoorstel wordt naar verwachting in de loop van 2020 goedgekeurd door de Ministerraad.
De volgende stap is om de haalbaarheid van een voorziening voor de tenuitvoerlegging van de PIJ-maatregel te onderzoeken. Een belangrijke opdracht gelet op het feit dat Aruba momenteel 7 jeugdigen kent aan wie een PIJ-maatregel is opgelegd. Momenteel is de tenuitvoerlegging van de PIJ-maatregel op Aruba echter niet mogelijk en worden deze jeugdigen naar het buitenland (Curaçao, Nederland) gezonden voor behandeling. Dit kost veel geld en komt doorgaans niet ten goede aan de ontwikkeling en de resocialisatie van de jeugdige. Het wordt van belang geacht om te onderzoeken in hoeverre het haalbaar is om een voorziening voor de tenuitvoerlegging van de PIJ-maatregel te realiseren binnen het gevangeniswezen. Ook een verder verbetering van de samenwerkingsmogelijkheden binnen het Caribisch gebied wordt nagestreefd.
Veiligheidshuis
Het Openbaar Ministerie is een belangrijke kernpartner in het Veiligheidshuis. Het afgelopen jaar heeft het Veiligheidshuis zichzelf stevig op de kaart gezet. Doel van het Veiligheidshuis is recidive te voorkomen en overlast te verminderen door slimme, persoonsgerichte combinaties van strafrechtelijke, bestuurlijke en zorginterventies.
Voor de korte periode dat het Veiligheidshuis operationeel is, zijn de resultaten goed. Het Veiligheidshuis heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan de aanpak van criminele of overlastgevende jongeren, veelplegers en verwarde personen. De komende jaren gaat het Veiligheidshuis verder op die weg. Het Openbaar Ministerie zal daarbij blijvend de verbinding met het Veiligheidshuis daarvoor aangaan en ook in 2020 een officier van justitie ter beschikking stellen van het Veiligheidshuis.
III OPERATIONELE DOELSTELLINGEN
De aanpak van vermogenscriminaliteit
De vermogenscriminaliteit vormt een van de meest voorkomende criminaliteitsvormen op Aruba. De maatschappelijke schade die door deze vorm van criminaliteit wordt veroorzaakt is bijzonder groot. Daarnaast is de omvang van deze criminaliteitssoort in aanzienlijke mate mede debet aan de binnen de samenleving heersende gevoelens van onveiligheid, hinder en overlast. Om deze redenen volhardt het Openbaar Ministerie in de aandacht die aan vermogenscriminaliteit wordt besteed.
Een belangrijke prioriteit bij zowel het Openbaar Ministerie als het KPA ligt bij atraco´s en woninginbraken.
Atraco´s
Het Openbaar Ministerie constateert een blijvende sterke impact van het aantal gewapende overvallen. Evenals in voorgaande jaren is er sprake van een grote betrokkenheid van Venezolanen, al dan niet met hulp van lokale informanten en een (ernstige) geweldscomponent. Het gebruik van excessief geweld heeft een grote emotionele en fysieke impact op slachtoffers.
Er wordt intensief samengewerkt tussen het overvallenteam van het KPA en het Openbaar Ministerie teneinde deze vorm van criminaliteit te bestrijden. Deze aanpak zal het komende jaar onverminderd worden voortgezet.
Met betrekking tot het ingezette bestrijdingsbeleid inzake (illegale) vuurwapens, zal het Openbaar Ministerie ook in 2020 acties met preventief fouilleren ondersteunen. Het preventief fouilleren zal erop gericht zijn om het aantal (vuur)wapens dat in de omloop is te verminderen en daarmee het aantal gewapende geweldsdelicten te verlagen. Het Openbaar Ministerie hanteert een fors opsporings- en strafmaatbeleid ten aanzien van illegaal wapenbezit.
Woninginbraken
Woninginbraak betreft een delict met een grote impact op de slachtoffers. Een inbraak is voor veel mensen erg aangrijpend en zij voelen zich hierdoor vaak langere tijd onveilig. Ook het veiligheidsgevoel van de directe omgeving van het slachtoffer wordt erdoor aangetast.
Door gerichte inspanningen van het KPA middels de inzet van een speciaal Woninginbrakenteam is een dalende trend te zien in het aantal (woning)inbraken, maar het blijft een ‘hot item’. Het Openbaar Ministerie zal zich samen met het KPA blijven inzetten voor de bestrijding van woninginbraken, waarbij het Openbaar Ministerie zich richt op de strafvervolging van daders van woninginbraken. Daarvoor is een officier van justitie speciaal aan het Woninginbrakenteam gelinkt.
Andere vormen van vermogenscriminaliteit zoals autodiefstallen en berovingen zullen door het Openbaar Ministerie ook in 2020 met onverminderde aandacht worden aangepakt. Afgezien van de individuele schade bij het slachtoffer brengen deze delicten aanzienlijke schade aan het toerisme toe, aangezien het de goede naam van Aruba als een veilige vakantiebestemming in gevaar brengt.
De aanpak van witwassen
Bij witwassen gaat het om het uitvoeren van transacties die erop gericht zijn crimineel geld een ogenschijnlijk legale herkomst te geven. Witwassen van crimineel verkregen gelden is strafbaar en witwassen werkt ondermijnend, omdat voor witwassen de financiële infrastructuur wordt gebruikt. Aruba biedt veel gelegenheidsstructuren om geld wit te wassen. Het land heeft een zeer toegankelijk en financieel aantrekkelijk investerings- en ondernemingsklimaat.
Het Openbaar Ministerie voert al jaren actief beleid om witwassen zo effectief mogelijk te bestrijden. Een financieel onderzoek maakt deel uit van elk substantieel opsporingsonderzoek naar zware of georganiseerde criminaliteit, en er wordt altijd onderzoek verricht naar de geldstromen die gepaard gaan met deze misdrijven. Tevens wordt, waar mogelijk, onderzoek verricht naar aanleiding van verdachte transacties aangeleverd door het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (Meldpunt). Bij de witwasaanpak hoort ook een ontnemingscomponent. Een ontnemingsprocedure is vast onderdeel van witwasonderzoeken. Zodoende kan ook deze vorm van criminaliteit niet lonen.
De aanpak van zedenmisdrijven
Zedendelicten zijn ernstige schendingen van de lichamelijke en geestelijke integriteit van het slachtoffer. Zedenzaken zijn daarmee ingrijpende zaken die vaak veel emoties oproepen. Op Aruba zijn de zedenmisdrijven een probleem. Uit het onderzoek van mw. Hofman (2017),
‘Wie zwijgt stemt taboe’ is gebleken dat het aantal meldingen en aangiften van zedenzaken de afgelopen jaren is toegenomen. De meldingen en aangiften betreffende zedendelicten zijn divers van aard. Op Aruba komen onder andere zaken voor waar sprake is van aanranding, ontuchtige handelingen met minderjarigen en (poging tot) verkrachting. Veel zedendelicten doen zich voor in de relationele sfeer in de vorm van incest of kindermisbruik.
De ernst en grote mate van voorkomen brengt met zich mee dat een goede samenwerking met de zedenafdeling van het KPA onontbeerlijk is, zodat zaken sneller kunnen worden opgepakt. De afgelopen jaren was er sprake van een forse achterstand bij de aanpak van zedenzaken. Vorig jaar heeft de zedenofficier tezamen met de zedenafdeling van het KPA een belangrijke inhaalslag gemaakt om deze werkvoorraad te verkleinen. Voor 2020 blijft het een prioriteit om de strafrechtelijke onderzoeken op dit gebied voortvarend op te pakken en af te handelen.
Ook voor wat betreft de bewustwording onder de bevolking valt er winst te behalen. Veel zedenzaken komen niet aan het licht aangezien er een taboe op rust. Om het taboe te doorbreken dient de samenleving te spreken over slachtofferschap van seksueel geweld en te (her)definiëren wat eigenlijk ‘normaal’ en ‘onacceptabel’ is in sociale interacties. Het is voorts belangrijk dat de samenleving, de slachtoffers en nabestaanden met betrekking tot een zedenzaak goed worden voorgelicht. Die voorlichting kan bijdragen aan het vergroten van kennis onder de bevolking, hetgeen een belangrijk wapen vormt om seksueel geweld tegen te gaan. Hier is een belangrijke rol weggelegd voor het Openbaar Ministerie.
De aanpak van relationeel geweld
Relationeel geweld is een veelvoorkomend delict op Aruba, maar door het onzichtbare karakter is het moeilijk om de omvang vast te stellen. Van veel incidenten wordt geen aangifte of melding gedaan bij de politie en deze incidenten worden dus ook niet geregistreerd. Relationeel geweld heeft vaak een stelselmatig karakter en het risico op herhaling is groot doordat de verdachte van het geweld zich in de directe persoonlijke omgeving van het slachtoffer bevindt. Slachtoffers kunnen zich lang niet altijd onttrekken aan het geweld.
Hoewel opsporing en vervolging van daders van relationeel geweld een belangrijk onderdeel vormt binnen de aanpak van relationeel geweld, is in veel gevallen juist de inzet van zorg nodig om onveilige situaties te voorkomen en/of te beëindigen. Het strafrecht wordt daarbij als uiterste middel gezien in het tegengaan van relationeel geweld. Dit vraagt niet alleen om een bijdrage van het Openbaar Ministerie op operationeel niveau, maar ook inzet in breder verband om een bijdrage te leveren aan het integraal aanpakken van relationeel geweld. De aanpak van relationeel geweld heeft dan ook een prominente plek binnen het Veiligheidshuis. Door een multidisciplinaire aanpak in de zorg- en strafketen moet relationeel geweld worden voorkomen en dat daders in herhaling vervallen. Het strafrecht kan hierbij als stok achter de deur fungeren. Bij ernstige gevallen zal het Openbaar Ministerie de verdachten vastzetten en voorgeleiden.
De aanpak van corruptie en integriteitsschendingen
Het jaar 2020 zal in het teken staan van het maken van keuzes binnen onderzoeken, maar vooral ook tussen de onderzoeken. Het is vanwege de beperkte opsporingscapaciteit van de Landsrecherche Aruba (en het grote aanbod van zaken) simpelweg niet altijd mogelijk om alle onderzoeken in volle omvang in behandeling te nemen, hetgeen zeer onwenselijk is. Voor een adequate aanpak van corruptie en integriteitsschendingen is het van groot belang dat de bestaande gespecialiseerde recherchecapaciteit bij de Landsrecherche wordt versterkt (kwaliteit) en uitgebreid (kwantiteit).
De aanpak van verkeerscriminaliteit
Het aantal motorvoertuigen in Aruba is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. De verkeersmentaliteit vormt een probleem en er worden veel verkeersdelicten gepleegd. Het Openbaar Ministerie en het KPA zijn samen verantwoordelijk voor het handhaven van de veiligheid in het verkeer en het optreden tegen en vervolgen van personen die de verkeersveiligheid in gevaar brengen. Er wordt streng opgetreden tegen rijgedrag dat dodelijke slachtoffers of slachtoffers met ernstig letsel veroorzaakt. De voornaamste oorzaken van verkeersongevallen zijn het rijden onder invloed van alcohol en/of drugs, kopstaartbotsingen, het onvoldoende op de hoogte zijn van de verkeersregels (bijv. geen voorrang verlenen). Daarnaast wordt geconstateerd dat het aantal mensen dat doorrijdt na een ongeval is toegenomen. Het Openbaar Ministerie spreekt van een zorgelijke trend.
Om de verkeersveiligheid te verbeteren, houdt het KPA geregeld verkeerscontroles. Denk hierbij aan controles op het rijden onder invloed van alcohol, het rijden zonder autogordel, het rijden met een te hoge snelheid en het vasthouden van een mobiele telefoon tijdens het besturen van een auto.
Voor wat betreft de controles op alcohol in het verkeer geldt dat deze onverminderd worden doorgezet vanwege de grote gevaren die hiervan uitgaan voor de verkeersveiligheid. Dronken bestuurders zaken worden door het Openbaar Ministerie in samenwerking met de Reclassering veelal op een TOM-zitting afgehandeld. Naast een forse geldboete wordt als bijzondere voorwaarde opgelegd dat zij deelnemen aan de cursus ‘Manehando Bou Influencia’ (MBI).
Het beleid op de verkeersveiligheid en de sturing op de verkeershandhaving zal het komende jaar worden gecontinueerd en geïntensiveerd met controles op verkeersovertredingen die zowel een preventieve als repressieve werking hebben.
Daarnaast is de officier van justitie die belast is met de portefeuille verkeer in gesprek met verzekeraars en de belastingdienst om te komen tot een database waardoor het KPA straks eenvoudig kan zien of iemand die zij aanhouden wel/niet verzekerd is. Nu is die informatie vaak moeilijk te achterhalen. Bijkomend voordeel is dat het KPA ook meteen kan zien of iemand met een valse kentekenplaat rijdt, hetgeen veel voorkomt op Aruba.
Tevens is de officier bezig met het opstellen van een OPV waarbij het KPA op heel eenvoudige wijze de overtreding kan aankruisen. Uitgangspunt hierbij is minder administratieve belasting voor zowel het KPA als het Openbaar Ministerie. In de OPV zullen ook de boetebedragen worden vermeld, zodat voor de burger meteen inzichtelijk is wat hij moet betalen.
De aanpak van jeugdcriminaliteit
Het Openbaar Ministerie heeft zorgen omtrent de jeugdcriminaliteit. Het aantal strafbare feiten gepleegd door minderjarigen evenals de ernst van de gepleegde strafbare feiten blijft hoog (ong. 100 jeugdige delinquenten per jaar komen met politie en justitie in aanraking). De impact die jeugdcriminaliteit op de samenleving kan hebben, is niet te miskennen. Jongeren die zich bezighouden met gewapende (roof)overvallen, verkrachting of drugshandel en daarbij het gebruik van excessief geweld niet schuwen, zorgen voor sterke gevoelens van onveiligheid in de samenleving. Ook het land Aruba ondervindt schade, doordat deze jongeren al vroeg buiten de samenleving vallen. Zij bouwen geen toekomst op en dragen op deze manier weinig bij aan het welvaartsniveau. De aanpak van jeugdcriminaliteit heeft dan ook absolute prioriteit voor het Openbaar Ministerie.
Het Openbaar Ministerie heeft een speciale jeugdofficier om de zaken van minderjarigen te behandelen. De jeugdofficier heeft in deze zaken de regierol. Er zijn zowel civielrechtelijke (ondertoezichtstelling of uithuisplaatsing) als strafrechtelijke mogelijkheden. Het uitgangspunt van het Openbaar Ministerie is dat minderjarigen alleen in die gevallen worden opgesloten als het niet anders kan. In elke zaak wordt bekeken wat de beste aanpak is. Om te beoordelen wat de beste afdoeningsbeslissing voor de jongere is, wordt de casus ingebracht in het Jeugdoverleg. Aan dit overleg nemen naast het Openbaar Ministerie, de Directie Voogdijraad, de Reclassering en de Jeugd- en Zedenpolitie deel. Ook is van hieruit een link gelegd naar de opneming van de jeugdigen in het Veiligheidshuis.
Een belangrijk knelpunt in de aanpak van jeugdcriminaliteit is dat het Openbaar Ministerie en de rechtbank beschikken over onvoldoende mogelijkheden om aan jeugdigen die worden verdacht van een ernstig strafbaar feit een sanctie op maat op te leggen. Hoewel het wetboek van strafrecht voldoende mogelijkheden biedt ten aanzien van het jeugdstrafrecht, in de praktijk schiet het tekort aan uitvoeringsmogelijkheden. Voor 2020 zal het Openbaar Ministerie blijvend de aandacht vestigen op deze problematiek.
IV ORGANISATIE
Afdeling Bedrijfsvoering
De afdeling Bedrijfsvoering is belast met het verlenen van ondersteuning aan de gehele organisatie. Deze afdeling kent de volgende subafdelingen: Personeelszaken, ICT, Financiën en Facilitair. Hieronder worden de belangrijkste projecten binnen de subafdelingen voor 2020 uiteengezet.
Personeelszaken
Performance management
Performance management is een belangrijk instrument om mensen en daarmee organisaties te laten groeien. De doelstellingen van performance management zijn: hogere personele tevredenheid en betrokkenheid, meer werkplezier, minder verzuim en lager verloop. In samenwerking met Departamento di Recurso Humano (DRH) zal de afdeling Bedrijfsvoering dit project in 2020 implementeren in de organisatie.
In het verlengde hiervan gaat de afdeling Bedrijfsvoering onderzoeken in hoeverre er een inkloksysteem kan worden ingevoerd ten behoeve van een eenvoudige urenregistratie van medewerkers.
Personeelsreglement
Het Openbaar Ministerie heeft een personeelsreglement. In 2020 zal het reglement worden geëvalueerd en waar nodig worden aangepast.
Veiligheidsplan
Een prioriteit voor 2020 vormt het opstellen van een veiligheidsplan voor het Openbaar Ministerie, waarin een duidelijke hulpverleningsstructuur en –organisatie is uitgewerkt voor het geval dat zich een ramp of calamiteit voordoet. In het veiligheidsplan zal eveneens aandacht zijn voor BHV.
ICT – Informatisering en automatisering
Het Openbaar Ministerie moet te allen tijde beschikken over een goed en beveiligd ICTnetwerk. In een tijd waarin hacking een dreiging vormt voor vele organisaties op Aruba dient het Openbaar Ministerie hier nadrukkelijk aandacht aan te besteden. Komend jaar zal daarin verder worden geïnvesteerd.
Project PRIEM – conversie van RUBI naar PRIEM en Paga-bo-but
In 2020-2021 zal het Openbaar Ministerie overgaan op de applicatie PRIEM ter vervanging van RUBI. De Stichting Beheer ICT Rechtshandhaving (SBIR) zal het Openbaar Ministerie hierin faciliteren. PRIEM is een uitgebreid zaaksregistratie systeem van binnenkomende zaken, de beoordeling daarvan tot en met de zitting en de executie. Paga-bo-but is een boete inning systeem en vormt een integraal onderdeel van PRIEM. Ook vergemakkelijkt de invoering van PRIEM op langere termijn de digitalisering van de gehele rechtshandhavingsketen.
Een adequaat en up-to-date bedrijfsprocessensysteem is een absoluut vereiste voor een professionele organisatie. Niet alleen voor het borgen van de kwaliteit van het primaire proces, maar ook voor het aanleveren van de juiste managementinformatie om het goede inzicht in het verloop van de bedrijfsvoering te krijgen.
Project Decos/Join – digitalisering postverkeer
Een ander project betreft de digitalisering van de postregistratie via Decos JOIN. Alle inkomende niet-zaaksgerelateerde documenten worden dan direct na binnenkomst bij het Openbaar Ministerie digitaal vastgelegd, zodat het gehele proces van postregistratie efficiënter en sneller zal verlopen. In 2020 zullen medewerkers van de afdeling Bedrijfsvoering de trainingen van Decos/Join blijven volgen.
Online betalen
Het Openbaar Ministerie heeft in 2020 het online betalen geïntroduceerd. Afdeling Bedrijfsvoering is hiermee reeds in november 2019 gestart in het kader van een proef en de ervaringen waren zeer positief. Als gevolg van de COVID-19 situatie is het gebruik ervan echter geaccelereerd. En inmiddels is online betalen voor alle soorten boetes een feit.
Burgers hoeven dus niet meer fysiek naar het Openbaar Ministerie te gaan om te betalen.
Voor de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) geldt dit ook. Waar burgers voorheen nog tweemaal naar het Openbaar Ministerie moesten gaan, is dit nu beperkt tot eenmaal. Online kan men de VOG aanvraag invullen en betalen. Alleen het ophalen van de VOG dient in persoon (op afspraak) te gebeuren.
Financiën
Op het gebied van financiën worden in 2020 een aantal belangrijke wijzigingen doorgevoerd ten behoeve van een efficiënte en effectieve uitvoering van de begroting. De belangrijkste wijziging is het verzelfstandigen van het beheer van de begroting voor wat betreft het deel goederen en diensten. Naar verwachting zal dit in de loop van 2020 doorgevoerd worden. Hierna zal de aandacht uitgaan naar de opzet van de nieuwe financiële administratie. In het kader hiervan dienen alle procedures te worden herzien. Tevens zal het Openbaar Ministerie een nieuwe procesbewaker gaan werven.
Communicatie
Afdeling bedrijfsvoering speelt een belangrijke rol in de ondersteuning ten behoeve van communicatie. Het Openbaar Ministerie streeft ernaar om in 2020 een (pro-)actiever mediabeleid te voeren om het publiek beter te kunnen informeren. Niet alleen puur feitelijke informatie over het klassieke werk en functioneren van het Openbaar Ministerie, maar ook het uitleggen van beleids- en vervolgingsbeslissingen, actuele thema’s belichten om een zo ruim mogelijk draagvlak te creëren. Hiertoe is een nieuwe website van het Openbaar Ministerie in het eerste kwartaal van 2020 gelanceerd. In de loop van 2020 zal de website verder worden uitgebouwd.
Voor wat betreft de interne communicatie gaat de aandacht uit naar het ontvangen van trainingen op het gebied van communicatie, meer specifiek gericht op klantenservice. Het Openbaar Ministerie streeft ernaar dat elke medewerker die in zijn werkzaamheden in contact staat met klanten (digitaal of bij de balie) deze training ontvangt. Evenals afdeling Bedrijfsvoering om vanuit hun ondersteunende rol in de organisatie beter te kunnen presteren.
Afdeling Administratie
De invoering van PRIEM en Paga-bo-but zal voor de gehele organisatie gevolgen hebben voor wat betreft de huidige werkprocessen. Maar dit geldt met name voor de afdeling Administratie. Om die reden staat 2020 voor de afdeling Administratie in het teken van een reorganisatie. De reorganisatie omvat naast een nieuwe structuur, ook een wijziging van de huidige werkprocessen en een andere functieverdeling/indeling. Hiervoor zal contact worden gezocht met het Openbaar Ministerie Curaçao die al geruime tijd met PRIEM en derhalve hun processen en organisatiestructuur reeds hebben aangepast. Tevens zal het Openbaar Ministerie hierin ondersteund worden door DRH.
De reorganisatie heeft tot gevolg dat het formatieplan zal moeten worden herzien. Bij de herziening van het formatieplan zullen de andere afdelingen binnen het Openbaar Ministerie eveneens worden betrokken. Ook hierin zal DRH het Openbaar Ministerie ondersteunen. Het definitieve formatieplan zal uiteindelijk aan de minister worden voorgelegd ter besluitvorming.
Afdeling Executie en Justitiële Documentatie
De kracht van een straf valt of staat met de tenuitvoerlegging daarvan. Het Openbaar Ministerie benut nog onvoldoende de wettelijke mogelijkheden ingeval een geldboete niet wordt betaald, zoals het doen ondergaan van vervangende hechtenis. Dit heeft, o.m., te maken met het gebrek aan detentiecapaciteit om vervangende hechtenis te executeren. Het Openbaar Ministerie is doordrongen van het belang van de executie van vonnissen. Daarop wordt in 2020 nadrukkelijk ingezet. Speciale acties zullen gehouden worden waarbij de CEA bij de burgers thuis de verschuldigde boetes komt innen. Indien hieraan niet wordt voldaan, dan zijn er cellen in het KIA gereserveerd om de subsidiair opgelegde vervangende hechtenis te kunnen executeren. Het Openbaar Ministerie verwacht dat de burger hierdoor eerder geneigd is om tot betaling van de geldboetes over te gaan.
Het invoeren van online betalen heeft ook gevolgen voor de afdeling Executie en Justitiële documentatie. Het is immers minder druk bij de kassa. De werkzaamheden van de kassier zijn hierdoor enigszins gewijzigd. In plaats van het enkel in ontvangst nemen van betalingen, moet de online betaling door de kassier gecontroleerd worden. Hiervoor zal een procesbeschrijving worden opgesteld. Tevens wordt gekeken om het systeem van RUBI (tot de overgang naar PRIEM) gebruiksvriendelijker te maken voor de kassier. Het idee is dat men straks in één oogopslag alle betalingen kan zien. Dit betekent een vermindering van de administratieve handelingen waardoor er meer ruimte bestaat voor andere werkzaamheden.
Tot slot heeft uitbreiding van de formatie voor de afdeling Executie en Justitiële documentatie prioriteit. De afdeling dient te worden versterkt met een extra medewerker executie om een efficiënte afdoening van zaken te bevorderen en de effectiviteit van de strafrechtelijke interventie te verhogen.